O Comercio Xusto é un movemento social que, a través dunha práctica comercial, un labor de sensibilización e un traballo de mobilización social aspira a cambiar os actuais modelos de relacións económicas e participar na construción de alternativas. Como tal movemento social, o comercio xusto reflicte a diversidade existente na sociedade, e ten moitas definicións e interpretacións dependendo das organizacións que as realicen.
Faise necesario clarificar as diferentes visións existentes. As organizacións que coma Árbore, conformamos o Espazo por un Comercio Xusto pretendemos con este documento definir as nosas posturas con respecto ao Comercio Xusto e á nosa loita pola transformación social. Apostamos por unha formulación aberta que recolla os principios básicos para traballar nun sentido común, e o noso compromiso é cumprir estes principios na medida do posible.
O Comercio Internacional non é o motor de desenvolvemento
Entendemos o comercio mundial como un complemento do comercio local, e non como un motor de desenvolvemento. O Comercio Xusto loita para cambiar as inxustas relacións comerciais internacionais. Opoñémonos á liberalización do comercio e denunciamos a política da OMC e outras institucións internacionais de impoñer a apertura dos mercados do Sur. Apoiamos nese sentido as loitas que as organizacións campesiñas manteñen en defensa dos seus cultivos e formas tradicionais de produción.
Un Comercio Xusto transformador
O Comercio Xusto é un proceso de intercambio de produtos que, respectando a Natureza, busca repartir equitativamente os esforzos e os beneficios entre os participantes. Pero un comercio absolutamente xusto é imposible no mundo en que vivimos. Mediante a transparencia en toda a cadea buscamos a posibilidade de que todos os actores, especialmente o consumidor, poidan tomar as súas decisións responsablemente. Para iso é imprescindible reforzar a transparencia e a comunicación en todos os elos da cadea comercial, reforzando o principio de confianza, básico nas nosas relacións. Tamén é necesario manter unha vixilancia ante o impacto das nosas actuacións, e non dar por suposto que as boas intencións teñen por si soas efectos positivos.
Pensamos que o obxectivo do Comercio Xusto é, cando menos, dobre: por unha parte, crear actores críticos en toda a cadea económica; por outra, desenvolver espazos de prácticas alternativas que se articulen en redes locais e globais facilitando as condicións para amplas mobilizacións sociais. O obxectivo do Comercio Xusto non pode ser crecer cuantitativamente para transferir máis recursos ao Sur, entre outras cousas porque non vemos o Comercio Xusto en estritos termos Norte-Sur, senón dende unha perspectiva global de cambio nos ámbitos da produción, o comercio e o consumo.
Apostamos pola economía solidaria, que acolle unha pluralidade de estratexias e proxectos diversos, e en moi diferentes ámbitos: finanzas alternativas, cooperativas de consumo, software libre, editoriais asociativas, etc.
Opoñémonos á entrada das transnacionais no Comercio Xusto e combatemos o seu papel no comercio, así como as súas prácticas. Apostamos ao interno, por funcionar do xeito máis participativo posible e pola cooperación e coordinación entre as diferentes organizacións -fronte á actitude de competencia-, priorizando o noso traballo con aquelas coas que compartimos a nosa visión do Comercio Xusto.
Cada traballador que participa no Comercio Xusto ha de poder decidir libremente a súa vida económica e vivir dignamente do seu traballo, respectando o equilibrio ecolóxico.
Pola Soberanía Alimentaria
Apostamos pola Soberanía Alimentaria, tanto no Sur coma no Norte. Considerámola unha liña estratéxica que dá coherencia ao conxunto da nosa alternativa. Apostamos pola agroecoloxía fronte á industrialización da agricultura, que serve para desviar os seus beneficios cara ás megaempresas do Norte.
Fomentamos o protagonismo das organizacións do Sur apoiando o seu fortalecemento e dándolles protagonismo na globalidade do proceso, en lugar de montóns de criterios. Defendemos a súa autoxestión mantendo a propiedade e control dos medios de produción por parte das unidades produtivas organizadas igualitaria e democraticamente.
Mantemos relacións estables, onde o comercio é parte dunha relación global de cooperación e loita por uns mesmos obxectivos. Traballamos con organizacións que funcionen respectando o medioambiente segundo os principios agroecolóxicos e que preserven a súa cultura alimentaria e favorezan as producións e elaboracións artesás. Organizacións que teñan por obxectivo fortalecer o desenvolvemento local e a súa prioridade sexan os mercados locais. Non queremos aumentar a dependencia do mercado internacional mesmo “aínda que sexa xusto".
O movemento de Comercio Xusto debe fortalecer aquelas organizacións que dinamizan a loita pola Soberanía Alimentaria no seu país, que están comprometidas social e politicamente cos dereitos dos traballadores e campesiños, coas loitas pola democracia e coa igualdade de xénero nas súas sociedades.
Unha relación de cooperación e non impositiva
A relación que establece o Comercio Xusto a través da importación de produtos é unha relación complexa, que non se pode simplificar cunhas poucas normas. Apostamos por procesos participativos de definición de criterios, que acompañen á imprescindible transparencia, fronte a modelos de certificación de produtos tipo FLO. Este selo reduce o comercio xusto a algunhas das características do produto, especialmente (ou case exclusivamente) ao prezo pagado e a forma de financiamento. Con iso avala que multinacionais, e ata o Banco Mundial, afirmen que fan comercio xusto nalgunha parte da súa actividade cando o conxunto da súa actividade é o paradigma do comercio inxusto que queremos combater.
Nós cremos que o comercio é o conxunto dun proceso e é na súa totalidade onde se ten que buscar a equidade. Iso require dun esforzo permanente de debate e información do que, de forma transparente, debe facerse participe a todos os actores que participan na cadea do Comercio Xusto.
A posibilidade que o acceso a fontes de financiamento nos da a algunhas organizacións de Comercio Xusto dos países chamados do Norte, ten que utilizarse nunha relación que debe empoderar e fortalecer a todas as súas partes. Debemos evitar que os fluxos financeiros poidan modificar as prioridades que democraticamente se deron as organizacións do Sur.
Debemos evitar trasladar as necesidades dos mercados do Norte ás producións do Sur, cando poidan ir en detrimento das formas en que, culturalmente, cada pobo resolveu a súa harmonía coa natureza.
Descartamos importar aqueles produtos que xa se producen localmente con condicións sociais e ecolóxicos equivalentes, xa que entendemos o Comercio Xusto como uns principios que deben guiar as relacións comerciais, dentro do Sur e dentro do Norte e non solo unha esixencia do Norte cara ao Sur. Naqueles produtos de Comercio Xusto en que haxa ingredientes significativos que se produzan no Norte deben buscarse as mesmas condicións sociais e ecolóxicas que buscamos no Sur.
Se ben os labores de importación de produtos implican unha xestión centralizada, é importante promover o acceso de todas as organizacións que o desexen á participación en estruturas dedicadas ás devanditas tarefas, sen importar a dimensión ou os recursos das devanditas organizacións.
A transformación dos produtos en beneficio do Medio Rural
A maior parte da transformación teríase que facer por organizacións campesiñas o máis próximo posible aos campesiños, ás súas organizacións e controlado por elas, dando un maior valor engadido aos seus produtos, fortalecendo ao medio rural en lugar de ás grandes empresas transformadoras e comercializadoras.
Cando non fose posible, debemos defender aquí os mesmos criterios que no Sur, traballando con empresas do terceiro sector, cooperativas ou pequenas empresas que participen dunha agricultura e alimentación alternativa (artesáns, produción ecolóxica, zonas rurais deprimidas...). En ningún caso o Comercio Xusto debe traballar con empresas multinacionais que están no centro do actual modelo inxusto e insostible.
Un traballo indisolublemente ligado á sensibilización e a denuncia
O Comercio Xusto é unha ferramenta para a nosa sensibilización e activación como suxeitos consumidores, como persoas críticas que practiquen un consumo responsable. Traballamos por ser consumidores responsables, críticos e concienciados. Debemos xerar ferramentas de participación, facendo que, como consumidores, sexamos suxeitos activos do movemento. Nese sentido traballamos pola implicación de e cos movementos sociais.
Realizamos unha sensibilización global e critica, sen confundir a sensibilización coa promoción de produtos, e traballando por un cambio de valores. O consumidor ten que entender que o Comercio Xusto non é un feito illado, senón que se enmarca dentro dunha loita de transformación social.
Apostamos polas tendas de Comercio Xusto como centros de actividade social, que realizan un labor de sensibilización e concienciación e apoio á mobilización social. Dentro da liña de transparencia que nos marcamos, a información sobre toda a cadea comercial e a descomposición de prezos debe chegar ata o consumidor final.
Rexeitamos a instrumentalización do Comercio Xusto por parte das grandes empresas e as transnacionais, a través da comercialización de produtos de Comercio Xusto en grandes superficies e grandes cadeas de comercialización como fórmula d “marketing” empresarial encubrindo que o conxunto da súa práctica comercial é hoxe un dos principais focos de inxustiza no comercio.
En calquera caso, entendemos que o exercicio da cidadanía non se limita ao acto do consumo. A necesaria actitude e coherencia persoais non poden substituír as nosas responsabilidades políticas, sociais e ecolóxicas.
