Organizazóm da vissita

A vissita foi proposta polo Consello Reitor en xuntanza do 01-11-02, cos seguintes obxetivos:

• Acadar um maior achegamento entre as productoras (agricultoras de Pexegueiro) e as consumidoras (socias de Arbore); estreitar lazos e dar um primeiro passo para a inter-cooperazóm entre os dous projectos.

• Conhezer os terreos e os sistemas de cultivo de onde procedem os productos hortícolas que consumimos; ampliar a informazóm da que dispomos sobre o projecto de agricultura ecológica de Pexegueiro.

• Ampliar conhecementos sobre a agricultura ecológica em geral.

• Levar a cavo umha actividade que promova o achegamento e inter-comunicazóm entre as socias da coop.

A proposta foi aceptada e convocou-se as socias, para participar na vissita, mediante carta e anoncio no local. A resposta das socias considero-a bastante boa. Apontarom-se 23 pessoas (17 socias e 6 nom socias), das que nom chegarom a acudir 9.

Quedamos de reunir-mos em Arbore, o día establecido para a vissita, as 10:00 da manham. A gente foi bastante puntual, más entre chegar, saudar, organizar-nos e fazer compras algúms, saímos ás 11:00h. Había coches de sobra disponibles, e algúm, inclusso, ficou em Vigo.

A nossa chegada a finca

Chegamos a casa de Ágatha sobre as 12:00h. Recibirom-nos á entrada da finca ela e Xose, o seu compaheiro. Tras os saudos, comenzarom a ensinar-nos os terreos, os cultivos e prantas e a explica-nos o sistema e métodos empregados.

Descripzóm da finca:

A finca ubica-se na parroquia de Pexegueiro, num alto do concelho de Tuy. Está situada no medio dum conxunto de casas máis bem novas. O terreo suma ums 8000m2; valado tudo ó seu redor linda, por umha beira, coa  pequena estrada asfaltada que chega ó portalóm principal, por outra com terreos de cultivo das vecinas da aldea e por outro cum espazo húmedo de árboles. A distribuzóm é por terrazas (catro em total) a caussa da pendente, a qual nom se consegue corregir por completo. Na primeira, a mais chá, é onde está situada a cassa; nas outras, os invernadoiros, que ocupan a casi totalidade da superficie das terrazas. A finca dispóm dum riachelo canalizado e pozo.

Há instalados cinco invernadoiros típicos dos utilizados em Galiza (plástico sobre extructura arqueada de ferros), cumha altura de 3m. no cumio e umha superficie total de entre 300 e 600m2 cada um e um total de 2300 m2.
Na terraza da casa, disponhem dum pequeño anaco de terreo ó exterior, para o cultivo de fresas; nas terrazas tenhem algúhms árboles frutais ( limon, laranxa, cereixa, pexegos e mazas ) e o longo do valado crecem setos e prantas silvestres con silvas, mais a cuasi totalidade dos cultivos estám nos invernadoiros.

Comezo do projecto de Pexegueiro

O projecto de agricultura na finca de Pexegueiro, comezaron-no elas dúas fai  17 anos,  na cassa-vivenda que se atopa na mesma finca e que foi restaurada segundo os jeitos de construzóm tradicional galega. Anteriormente, xa fixeron algunhas prácticas en fincas ecóloxicas na Alemanha.

Por “falta de coñecemento e asesoramento”  os seus inicios na finca de Pexegueiro foron con agricultura convencional, comenzando en 1994 os seus primeiros ensaios coa ecolóxica. Dende 1997 estan a traballar exclusivamente con métodos ecolóxicos.
A finca, anteriormente, estivera adicada a viñas das que obtinhan-se um excelente Alvariño.
 
Tras analizar o cham dos terreos, que evidenciaba ph baixo (muita acidez), estructura moi areosa, e diversas carencias, puxerom em práctica um tratamento do cham consistinte em:

• Aportazóm de cal mediante a alga Lithothamne en forma granulada.

• Aportazóm de barro a traves da compostagem

• Aportazóm de estercol

• Aportazóm de Patenkali (silicato) e Escorias Thomas ( material proveniente dos moldes de barro utilizados para fundir o ferro, rico en silicatos e fosforo).

Metodos de cultivo

Os principais pilares nos que basea-se a metodología de cultivo empregado neste projecto, som:

a- Abonado com materia orgánica em cantidade para manter bem alimentadas as plantas; principalmente a través da estercolagem e em menor medida mediante aportazóm de líquedos vegetais fermentados (ortigas, cola de cabalo e consólda básicamente). Aportazóm de abonos ó terreo (descrito abaixo). As aportazóms de nutrintes nom se fam cando a pranta está a crecer, a nom ser que tenham carenzas evidentes.

b- Manter as plantas e os terreos sás para que nom sejam susceptibles de enfermedades e polo tanto nom ter a necesidade de tratamentos curativos adicionais.

c- Rotazóm de cultivos máis nom em basse a um método concreto, senóm a mesma necesidade, ou disponibilidade dos terreos. Cultivos asociados como por exemplo cenorias e cebolas aproveitando os olores que rechazan ás moscas.

A preparazóm dos terreos para os seguintes cultivos tras as colheitas é mui básica, (Imitando a natureza que cubre a terra con materia orgánica como follas ... evitase voltear a terra.):

a- Escardado do terreo; cumha ferramenta adecuada, para limpar de malas ervas sem voltear a terra e asím nom danhar á súa estructura natural. Posterior aireo suave com tridente.

b- Suministro de cal mediante Lithothamne e Escorias Thomas para controlar o PH  (mediante fermentados de prantas que proporcionan encalado); nom utilizam cal blanca ailhada. De Silicato de Potasio: mediante Patenkati. De silicatos e fósforos: mediante escorias de Thomas.

c- Suministro de: ou bem compost (feito a basse de materia organica, estercol, argila, e microorganismos), ou bem estercolado en superficie, (para que os nutrientes vaiam descendendo a terra pouco a pouco, para activar os microorganismos e para fazer, ó mesmo tempo, umha capa protectora do cham). Senóm se vai a sembrar ou plantar inmediatamente também pode-se cubrir a terra com materia organica vexetal fina, procedente da limpeza da finca.

Preparazóm do Compost:

• Capas superpostas, de 30 cm. de grosor, aprox., directamente enriba da terra de:
• Materia orgánica
• Estercol
• Argila
• Microorganismos

Dentro dos invernadoiros  o espazo distribue-se em 2 ou 3 bancais de aprox. 1.5m de ancho por 50 de longo. O comezo, no medio e o final de cada bancal, deijam um anaco de terreo dum metro por um de crecemento silvestre, para rodear os cultivos dum espazo auténticamente natural co fim de aumentar a biodiversidade e ofrecer os enemigos naturais das plagas casa e comida, assim como estimular os seu ritmos biológicos e facilitar a adaptazóm ó medio (para que as plantas se sintam mais “como em cassa”). Ademais  podese dispor destas mesmas plantas medicináis para ussos domésticos (consolda, capuchina, tanaceto, fiuncho, cardo mariano, ....).

Especies cultivadas

Tomate: Cultivo em invernadoiro, baixo plástico. Ainda que a partir de Novembro as plantas baixo plástico nom crezen suficientemente, si a temperatura mantem-se superior a 12ºC no invernadoiro, dicem que podem-se colheitar tomates ata dezembro. Estam-no a tentar este ano.

Fresas: cultivo em exterior; plantas perennes que podem durar 4 ou 5 anos, e que nom som sustituidas polos filos, senóm que estes se lhes vam quitando segundo saem; as plantas estám acolchadas com materia orgánica e cumha separazóm entre plantas de aprox. 40Cm; a aportazóm de nutrientes para as fresas é básicamente fermentados líquidos de ortigas, cola de cabalo e consolda, e o tratamneto do terreo o escardado. As súas plantas de fresas vian-se em bo estado e dicem que nom tenhem mayores problemas cos fungos, que tanto atacam a este tipo de cultivo.
Judías, cabazas, porros, espinacas de Nova Zelanda, espinaca normal, remolacha, acelga, leituga, guisante, ...

Para todos os cultivos a preparazóm do terreo é a mesma (a descrita em métodos de cultivo)

Tratamento de enfermedades. Métodos de diagnóstico

Agatha e Jose incidem na súa teoría de que as prantas son sas por natureza a excepción das defectuosas de nacemento, como todolos seres vivos. As prantas enton poden crecer sas a condición de atoparse nun medio apropiado. Para ás prantas o medio esta composto por estes catro elementos (cada un deles a súa vez complexo, composto e interactuantes entre si e coas prantas) : auga, terra ( nutrientes, procesos...), ceo (luz, calor...) e aire (oxixeno, carbono, nitroxeno...).
Tratase enton de acadar para ás prantas ás condicions máis idoneas de cada un destes catro factores.
Para saber se o estado do terreo e o tratamento e alimentazóm que estam a dar a pranta é a adecuada, há umha serie de indicadores naturais das propias plantas que no-lo indicam e nos permitem saber quales som as correzóms pertinentes que devemos fazer. Asím sabemos, por ejemplo, que hà:

-  Falta de calcio: cando nom caen os pétalos ou aparece a botritis.
-  Exceso de Nitrógeno: cando arquean os nervios das folhas, por ejemplo em prantas de tomate.

E também de suma importanza saber reconhecer a enfermidade cando se presenta, así como a caussa que a produjo; por exemplo, a presenza de nemátodos nas raices da zanahorias verifíca-se polos bulbitos que lhe saem os tubérculos; umha das cousas que se pode fazer, para reducir a presenza de nemátodos é o cultivo mixto com tagetes (a pranta conhezida máis eficaz).

Para controlar ós gusanos da col ou dos rabanitos, utilizam umha manta térmica (tela de fibra sintética que se extende sobre a terra deijando livre as prantas)
Também tenhem pressentes certas normas: por ejemplo, cando um campo no que se cultivou crucíferas, as prantas forom atacadas pola enfermidade da Potra, nom se pode voltar a cultivar especies desta mesma familia, ja que o fungo dura na terra ata 7 anos.

Adquisizom de sementes

Nos explicam que no Estado há um valeiro no referente a produzóm de sementes e que sería mui interesante que alguém se adica-se a ilo. As únicas biológicas que obtenhem som as que conseguem da empresa alemana Hill e Demeter, que se adicam as sementes bio. Màs estas podem ter, nalgúms cassos problemas de adaptazóm os terreos galegos, polo que, ainda, tenhem que utilizar sementes nom bio, ou mesmo mercadas nas tendas ou mercados normais. Também recolhem sementes proprias dalgumhas especies como leituga e cabaza; dos cultivos procedentes de sementes nom bio., nom se podem sacar sementes propias porque a mais das veces som híbridos (polo que logo nom daríam o tipo de pranta ou a colheita dexejada).

Animais na finca

Actualmente, só tenhem tres galinhas, màs tenhem pensado ampliar o galinheiro, pola demanda de ovos no mercado e a limitada oferta existente. Os animais estám durante boa parte do día nos bancales ja colheitados e cubertos com malha para fazer de galinheiros temporais; asím as galinhas alimentam-se, em parte, dos restos dos cultivos e de passo aboam directarente o terreo que despois será re-prantado. O resto do día permanecem soltas pola terraza onde nom haja cultivos.
A sua gran ventaxa é que comen os bichos da terra, acaban cos caracois, babosas e gusanos.

Projecto de saneamento de agua a través de prantas de pantano

Jose e Agatha estám ideando um projecto (ja comprobado e utilizado anteriormente) para o saneamento das aguas e a súa posterior utilizazóm nos regos. O sistema consiste em fazer pasar as aguas residuais por um estanque construido para tal fim, no que se cultivem ou instalem plantas de pantano que faríam de depuradoras destas aguas a traves das súas raices. O projecto é simple e rem custosso. Só fai falha habilitar um espazo de estanque de 5 m2  por cada pessoa que viva na cassa, e traer as prantas madres e instalalas no estanque.

http://arbore.org/entrevista-de-arbore-labrega-ecoloxica-agatha-broeskamp
http://www.lavozdegalicia.es/hemeroteca/2002/05/10/1082069.shtml